Trading, nơi mỗi biến động của thị trường là một bài toán đầy ẩn số và mỗi quyết định đều mang trong mình cả cơ hội lẫn rủi ro, việc xây dựng một tâm thế vững vàng và một hệ thống kiểm soát nội tại trở thành một trong những yếu tố then chốt để hướng đến thành công bền vững trong dài hạn. Trên con đường không bằng phẳng ấy, có một triết lý sống đã tồn tại qua hàng ngàn năm và hoàn toàn có khả năng biến đổi tư duy, cũng như hành động của bạn để trở thành một Trader hàng đầu.
Đó là “sự phân lập quyền kiểm soát”.
Trong Trading, sự phân lập này chính là chìa khóa để tạo nên một tâm lý thép, giúp Trader đối mặt với thị trường đầy biến động mà không bị cuốn vào vòng xoáy của cảm xúc. Nó không chỉ là công cụ để quản lý rủi ro, đó còn là nền tảng để xây dựng một phong cách giao dịch kỷ luật, tỉnh táo và đầy bản lĩnh.
Bạn sẽ nhận ra rằng, sự phân lập quyền kiểm soát là một triết lý sống giúp bạn trở nên “bất khả chiến bại“, không phải vì bạn không bao giờ thua lỗ, mà vì bạn biết cách đứng vững trước mọi sóng gió của thị trường.
Hạnh phúc và sự tự do thực sự chỉ đến khi ta biết buông bỏ những gì không thể thay đổi và tập trung vào những gì ta có thể làm chủ.
Sự phân lập quyền kiểm soát là gì
Chủ nghĩa Khắc kỷ, một triết lý sống cổ xưa nhưng vẫn vẹn nguyên giá trị, dạy chúng ta cách tìm kiếm sự bình an và hạnh phúc thông qua việc thấu hiểu và chấp nhận những giới hạn của bản thân. Sự phân lập quyền kiểm soát (dichotomy of control) là một trong những nguyên tắc cốt lõi của triết lý này, giúp con người phân biệt rõ ràng giữa những gì họ có thể kiểm soát và những gì ngoài tầm tay.
Theo triết gia Khắc kỷ Epictetus, “Một số thứ nằm trong quyền kiểm soát của chúng ta, số khác thì không”.
Những gì ta có thể kiểm soát bao gồm suy nghĩ, thái độ, cảm xúc và hành động của chính mình. Đây là những yếu tố mà ta có toàn quyền quyết định và cần tập trung năng lượng để cải thiện.
Ngược lại, những thứ nằm ngoài tầm kiểm soát như ý kiến của người khác, thời tiết hay kết quả cuối cùng của nỗ lực là thứ không đáng để ta lo lắng hay bận tâm tới.
Sự phân lập này không chỉ giúp ta giảm bớt căng thẳng và lo lắng, mà còn mang lại sự tự do nội tâm. Khi chấp nhận rằng không phải mọi thứ đều theo ý muốn của mình, ta học cách buông bỏ và tập trung vào những gì thực sự quan trọng. Đó là chìa khóa để sống một cuộc đời bình thản, mạnh mẽ và đầy ý nghĩa.
Trong một thế giới hiện đại đầy biến động, sự phân lập quyền kiểm soát của chủ nghĩa Khắc kỷ trở thành ngọn đèn dẫn lối, giúp ta vững vàng trước mọi thử thách và tìm thấy sức mạnh từ chính bên trong mình.
Tại sao sự phân lập lại quan trọng trong Trading
Thị trường tài chính là một bức tranh đầy sống động và trong bối cảnh đó, không phải Trader nào cũng giữ được sự điềm tĩnh và sáng suốt. Nhiều người dễ dàng rơi vào cạm bẫy của cảm xúc như sợ hãi khi thua lỗ, tham lam khi thắng lớn hay hoảng loạn trước những biến động bất ngờ. Những cảm xúc này thường dẫn đến những quyết định thiếu chính xác, gây ra những tổn thất nặng nề cho tài khoản.
Tuy nhiên, sự phân lập sẽ phân chia rõ ràng giữa những gì bạn có thể kiểm soát và những gì nằm ngoài tầm tay của bạn. Đó có thể là chìa khóa giúp bạn vượt qua được những thách thức lớn về mặt tâm lý.
Khi nhận thức được những điều gì mình có thể kiểm soát và điều gì nằm ngoài tầm kiểm soát, bạn sẽ tiết kiệm được năng lượng tâm lý, tập trung vào việc hoàn thiện chiến lược và quản lý rủi ro một cách hiệu quả.
Từ đó, bạn sẽ giao dịch với tâm lý ổn hơn, phát triển bản thân theo hướng bền vững và trở thành một Trader có tâm thế vững vàng trước mọi sóng gió của thị trường.
Vậy điều gì Trader có thể hoàn toàn kiểm soát trước thị trường?
Khái niệm về sự phân lập quyền kiểm soát được triết gia Hy Lạp Epictetus đưa ra trong tác phẩm Enchiridion. Và trong phạm trù Trading, chúng ta cũng có thể sự phân lập này theo một cách riêng, trong đó:
- Những điều ta có thể kiểm soát: Đó là nội tâm của bạn, suy nghĩ và hành động của bạn, cách bạn phản ứng với thị trường, cách bạn xây dựng và tuân thủ kế hoạch giao dịch. Bạn hoàn toàn có quyền điều chỉnh thái độ và hành động của mình trong mọi hoàn cảnh.
- Những điều ta không thể kiểm soát: Bao gồm các yếu tố bên ngoài như biến động thị trường, tin tức, hành động của nhà giao dịch khác hay những biến động chính trị ảnh hưởng đến giá. Dù bạn có cố gắng đến đâu, những thứ này vẫn nằm ngoài tầm kiểm soát của bạn.
Nhận thức rõ sự khác biệt này giúp bạn tập trung vào việc cải thiện những gì nằm trong tầm tay, thay vì lãng phí năng lượng vào những điều không thể tác động hay thay đổi.
Bằng cách buông bỏ những lo âu về điều không thể kiểm soát, bạn mở ra cánh cửa cho sự tự do tinh thần và sáng tạo.
Trong Trading, điều này có nghĩa rằng bạn không bị thị trường cuốn đi bởi những xung động của nó. Thay vào đó, bạn luôn giữ được sự khách quan, tỉnh táo và chính xác trong từng quyết định giao dịch của mình.
Sự phân lập không chỉ giúp bạn trở thành một Trader giỏi, đó còn là một con người biết sống đúng với giá trị của mình, bất chấp mọi biến động bên ngoài.
Đó là con đường dẫn đến sự “bất khả chiến bại”.
Nội tại hóa mục tiêu
Mục tiêu tự đặt ra cho mình là thứ ta có toàn quyền kiểm soát. Khi một người tập trung vào những thứ anh ta có quyền kiểm soát, anh ta sẽ vô cùng thận trọng khi đặt mục tiêu.
Thử lấy một ví dụ về việc thắng một trận đấu bóng đá, một cầu thủ sẽ thận trọng đặt ra những mục tiêu bên trong (nội tại) thay vì những mục tiêu bên ngoài (ngoại tại). Do đó, mục tiêu của cầu thủ này trong trận đấu không phải là thắng cuộc – một thứ bên ngoài mà anh ta không thể kiểm soát, mà đó là việc anh ta sẽ chơi hết khả năng của mình trong trận đấu – một thứ bên trong mà anh ta hoàn toàn có quyền kiểm soát.
Bằng cách đặt mục tiêu này, anh ta sẽ không cảm thấy bực bội hoặc thất vọng nếu như thua cuộc.
Bởi lẽ mục tiêu của anh ta không phải là giành chiến thắng, do đó anh ta vẫn sẽ đạt được mục tiêu của mình chừng nào còn chơi hết sức có thể. Sự bình thản của anh ta sẽ không bị xáo trộn.
Điều thú vị là việc chơi hết sức mình và chiến thắng thường có mối liên hệ Nhân – quả mật thiết với nhau. Không có cách nào tốt hơn để tăng cơ hội chiến thắng ngoài việc tập trung để “chơi hết khả năng của mình”. Khi bạn nỗ lực hết mình, kết quả tích cực thường sẽ tự nhiên theo sau.
Việc nội tại hóa mục tiêu sẽ ảnh hưởng lớn đến kết quả bên ngoài của chúng ta nhưng những mục tiêu mà chúng ta chủ động đặt ra cho bản thân có thể tác động đáng kể đến trạng thái cảm xúc sau đó.
Cụ thể, nếu như đặt mục tiêu là chiến thắng, chúng ta không những không gia tăng mà còn làm giảm đi cơ hội chiến thắng của mình. Ngay đầu trận đấu, nếu đội để thủng lưới sớm, tinh thần toàn đội sẽ bị ảnh hưởng và dễ dàng bị rối loạn đội hình, kéo theo ảnh hưởng tiêu cực đến lối chơi trong khoảng thời gian còn lại của trận đấu, do đó cơ hội chiến thắng chắc chắn sẽ giảm đi. Hơn nữa, nếu kết quả cuối cùng không như mong đợi, sự thất vọng sẽ càng lớn hơn.
Trong khi đó, nếu mục tiêu là chơi hết khả năng của mình, chúng ta không chỉ duy trì được sự bình tĩnh mà còn tối đa hóa cơ hội thành công. Chúng ta sẽ không bị áp lực bởi kết quả bên ngoài, và điều này giúp ta tập trung vào những gì thực sự quan trọng, đó là quá trình và sự nỗ lực của chính mình. Đây là sức mạnh của việc nội tại hóa mục tiêu.
Đặt mục tiêu chơi hết mình sẽ làm giảm cảm giác khổ sở trong tương lai và gần như không có bất kỳ nhược điểm nào.
Trong cuộc sống thường ngày cũng vậy, nguyên tắc này cũng áp dụng hiệu quả. Khi chúng ta nội tại hóa mục tiêu, chúng ta có thể duy trì sự bình thản trước những thách thức và biến cố. Thay vì lo lắng về những điều nằm ngoài tầm kiểm soát, chúng ta hãy tập trung vào những gì mình có thể làm tốt nhất. Điều này không chỉ giúp chúng ta đối mặt với khó khăn một cách đầy bản lĩnh mà còn giúp ta sống một cuộc đời ý nghĩa hơn.
Và trong trading – nơi mà sự thất bại bên ngoài là chủ yếu, việc nội tại hóa mục tiêu lại càng trở nên vô cùng quan trọng.
Bạn hãy đọc lại và xem thật kỹ ví dụ về cầu thủ bóng đá ở bên trên và hãy tự “suy ngẫm” nó để áp dụng vào công việc Trading của mình.
Nội tại hóa mục tiêu sẽ là chìa khóa mở ra cánh cửa dẫn tới con đường “bất khả chiến bại” của bạn. Không có thắng, không có thua, chỉ có làm chủ chính mình.
Đừng quên tham gia cộng đồng Tâm Tuệ An để nhận được những chia sẻ quý báu từ các Trader khác giúp cho việc học hỏi và giao dịch tốt hơn.
Cộng đồng Tâm Tuệ An:
- Fanpage: https://www.facebook.com/tamtuean.tta
- Youtube: www.youtube.com/@tamtueantrading
- Tiktok: https://www.tiktok.com/@tamtueantrading
Chúc bạn giao dịch hiệu quả và rút lợi nhuận đều đặn.
